Logo Eibarko Udala

L LETRA

2. Lapiko
2. gatxiz. (TE). Lapiko (apodo).   Eibarkua. Lapiko bialdu neban aitzen emotera.
lapikoko iz. (TE). Cocido, olla, puchero. Eguardixan, lapikokua egunero, baiña bere ezarri biharreko gauza guztiegaz. / Al mediodía, siempre cocido, pero con todos los aditamentos que le son necesarios.
lapitz iz. (OEH). Lápiz. Errezetia egitterakuan konturatu ei zan lapitzik ez eukala. (Zirik 81).
lapur
1. iz. (TE). Ladrón,-a. Ez dira lapur danak gabaz biharra eitten dabenak. / No todos los ladrones trabajan de noche. / Lapurra lakorik atiak itxitzeko. / No hay como el ladrón para cerrar puertas. / Lapurren bat izan da gure etxian, dana dago ba bere lekutik atarata.
2. iz. (AS). Espátula de cocina.
Lapurdi b. iz. (TE). Lapurdi (caserío).   "Caserío en las proximidades" (TE, 512). Baziran Eibarren Lapurdiñekuak.
lapurreta iz. (TE). Robo, hurto, atraco. Lapurretia da pekatu bat, ostutakua bere jabiari itxuli ezik parkatzen ez dana. / El robo es un pecado que no se perdona si no se devuelve a su dueño lo robado. / Aitzen emon zetsen alkarri, lapurretiaren gorabehera guztiak. (Zirik 97).
lapurretan egin. du ad. (TE). Robar, hurtar. Lapurretan eittiak ez dau balio; lapurretan ondo eitten jakitziak baiño. / No vale el robar, sino el saber robar bien. / Konturatu zan, tabernariak lapurretan eittia nahi zetsana. (Zirik 17s). Ik. ostu.
lapurretako izlag. (TE). Objeto robado.   Lapurretan egindakua. Haren gauzarik gehixenak, lapurretakuak ziran. / La mayor parte de sus cosas eran de robo.
lapurtegi (lapurtei). iz. (TE). Ladronera, nido de ladrones. Eskrituran dozue: nere Etxia, errezurako etxia da, baiña zuek lapurtei baten bihurtu dozue (Luk. 19. 46). / Está en las Escrituras: mi Casa es Casa de oración, pero vosotros la habéis convertido en cueva de ladrones.
lapurti izond. (TE). Ladrón,-a.   Lapurretan egitten dabena. Zaldun itxuriakin, lapurti bat zan. / Era ladrón con aspecto de caballero. / Guzurti, lapurti, txatxarti, uzkarti...  Lapur erabiltzen da, bai izen bai izenondo moduan.
lar zenbtz. (TE). Demasiado. Ez nahikua eta lar, nahikua eta larregi da ein dabena. Ik. larregi.  "Positivo de larregi, que es más usado" (TE, 512).
larako (labako, laako). iz. (ETNO). Pieza de madera del yugo. Larakuak bi izaten dira, atzian bata eta aurrian bestia. Atzekua burteriak ez deixan atzeruntz ein; eta aurrekua idi-pariak bultza ein deixan. / Labakua ona izan deiñ hagin-zurez egindakua izan bihar dok. Ik. lepo-era, burtera, aker, era.
laranja (naranja). iz. (TE). Naranja. Laranjia ugari jatia aindu zetsan osasunerako. / Le mandó comer muchas naranjas para la salud. / Naranjen ta platanuen azalak. (Zirik 112).  "Naranjia decimos los bilingües" (TE, 512).
laratz (laatz, latz). iz. (TE). Llar, cadena de la chimenea. Etxeko laratzak ezagutzen gaittu onduen danok. / El llar de la casa nos conoce mejor a todos.
laratz-kako. iz. (ETNO). Gancho del llar.   Laratzetik lapikuak esegitzeko erabiltzen dan kakua. Ik. kako.
laratz-kate. iz. (ETNO). Cadena colgante de las chimeneas.   Tximinixatik behera daguan katia. Ik. tximinixako kate.
laren [laurden] . zenbtz. (TE). Cuarta parte, cuarto.   Zatikixa da. Bildotsan larena izan dogu gaurko bazkarixa. / Un cuarto de cordero ha sido hoy nuestra comida.
larogei [laurogei] . zenbtz. (TE). Ochenta.   Numero kardinala da. Bere lehenengo larogei urtiak ospatu dittu, lagun guztiak mahaixan batuta. / Ha celebrado sus primeros ochenta años, reuniendo a todos los amigos en la mesa.
larra [larre] (larre). iz. (TE). Pasto, pastizal, prado, pradera.   "Terreno en que pasta el ganado" (TE, 513). Larra barrixen ondorik heldu ziran honaiñok. / En busca de nuevos pastos llegaron hasta aquí. Ik. larrokela.
larra-bedar. [larre-belar] . iz. (TE). Especie floral, hierba.
larra-behi. (larre-behi, larrako behi). iz. (ETNO). Ganado de monte, vacas montarescas. Esnedunak kendu eta dana larra-behixak dakez oin. / Larrako-behixak daukauz. Nahi tta larrakuak izen, beti dauke zeozen kargua. Ik. mendiko behi, ganau gorri, basoko behi, behi gorri.  Tartian behi, isko eta txahal izan arren, behixak esaten da.
larra-mendi. [larre-mendi] . iz. (TE). Pastizal, prado, pradera. Handik aurrera, dana da larra-mendixa. / De allí en adelante todo es pastizal.
larra-sail. [larre-sail] . iz. (TE). Pastizal, pradera, prado. Herrixak, aberzaiñetik bizi ziranian, larra-saillen billa toki batetik bestera aldatzen ziran. / Cuando los pueblos vivían de sus rebaños, solían mudarse de un lugar a otro en busca de pastizales.
larrain iz. (ETNO). Era, delantera de casa donde se trilla.   Garixa joteko lekua, etxaurria.  Gaur egun, etxaurre esanguria dauka gehixenbat.
larralde iz. (TE). Pastizal, terreno de pastos, pradera.   "Tierra de pastos, en oposición a soluak, que son las tierras de sembradío" (TE, 513). Soluetatik ez urrin, larraldia. / No lejos de los sembrados, el pastizal. Anton. alor, solo.
larramilla iz. (TE). Especie floral. Lar-amilla, lar-bedarra.
larrapastada iz. (TE). Resbalón, patinazo. Larrapastadia eiñ izotzetan eta luze jausi da. / Resbalando en el hielo, ha caído a todo lo largo. / Aldats beheran egin neban larrapastadiakin orkatillia bihurrittu neban. Ik. irristada, labankada.
larrapast egin. esap. (IL). Patinar(se), resbalar(se). Larrapast egiñ eta luze-luze jausi zan.
larrari izond. (ETNO). Montaraz (ganado).
Larrarte abiz. (TE). Larrarte (apellido en eibar). Larrartetarrak asko ziran gure herrixan.
Larrea abiz. (TE). Larrea (apellido en eibar). Ermuarretako labarixen abizena, Larrea.
Larreategi l. iz. (TE). Larreategi. Larreategi, Anzuetegi, Amuategi, arrantei, sutei, Sartei.
larregi (larrei). zenbtz. (TE). Demasiado, excesivo. Larregi itxain dot oiñ artian. / Demasiado he esperado hasta ahora. / Aspaldixan larregi be jan izan jonat. (Zirik 15). / Jokuan larregi ein. (Zirik 102). / Zelan hauts demoniua larregi ezarri zetsan jatekuari, ez zan haren sua emetauko eban modurik. (Ibilt 473). / Neretzat lotsa larregi izango litzakianetik [...]. (Ibilt 455). Ik. lar, sobra, gehixegi, nahikua eta larregi.  Larregi askoz be gehixago erabiltzen da lar baiño .