txitxa | Eibarko euskara

txitxa [txita] . iz. (TE). Pollito, polluelo. Txorixen kumak, gehixenetan oilluenak (ETNO). / "Pollito; por antonomasia el de la gallina" (TE, 698). Abenduak eruan deskuz txitxarik gehixenak. / El milano nos ha llevado los más de los pollitos.

eibarko txitxak, oilluak. esr. Los pollitos de eibar, gallinas. Ingurukuen ahotan eibartarrak esajerauak garala esateko. "Dicho con que en los pueblos vecinos se nos achaca de exagerados" (TE, 307). Eibarko txitxak oilluak; baiña beste leku batzuetako oilluak, arranuak. / Los pollitos de Eibar, gallinas; pero las gallinas de otros lados, buitres. / Baña politxo-politxo juan ziran kontuan jausten eibartarrak buztanik ez eukela; atzian bahintzat. Eta plaentxiatarrak esaten eben moduan "Eibarko txitxia, ollo". (Zirik 124).

txitxak atara. (txittak etara). esap. (TE). Incubar. "Sacar la pollada" (TE, 697). Oillo horrek, lokatzen dan bakotxian hogei bat txitxa ataratzen dittu ondo. / Esa gallina, cada vez que se pone clueca, saca unos veinte pollos muy bien. Ik. umiak atara.

txitxak hazi. esap. (TE). Criar pollos/polluelos. Txitxak hazten emoten dau bere denboria, beste zeregiñik ez dabenetik. / Se dedica a criar pollos, desde el momento que no tiene otro quehacer. / Kukuak ez dittu bere txitxak hazten. Kukuak, txantxagorrixari arrautzak habixan laga, eta gero ospa! Alde egitten dau, eta kukukumak txantxagorrixak hazi!.

txitxiak beste jan ez. esap. (TE). Comer poquísimo. "Se usa esta locución para poner de manifiesto a la persona melindrosa que apenas come" (TE, 698). Txitxiak beste jaten ez daben hamar arruako gizona. / Una persona de diez arrobas que no come lo que un pollito.