txinbo | Eibarko euskara

1. txinbo

1. iz. (TE). Curruca mosquitera, pájaro, paseriforme en general. (Sylvia borin). Txinbuak Sylvia generoko txorixak dira gehixenbat, baiña ehizan harrapatzen diran txori txiki gehixenendako be badarabilgu (ETNO). / "Variedad ornitológica del país" (TE, 692). Txinbua be, paseko txorixa. / Oikiña aldera txinbotara urten dabe. / Umetan tiragomiaz eta habixa-lapurretan; eta koskortutakuan txinbotan haixezkuakin. Holaxe hasi gintzuan kaza kontuan gu. / Keixapian harrapatzen dira gehixenbat txinbuak; eta heskeran be bai. Eta gozuak! Frijiduta, eta arrozakin, zoragarrixak. Txinbo berbia ixa edozein txori txikintzat erabiltzen dogu Eibarren, baiña gehixenbat Ficedula eta Sylvia generuentzat.

2. gatxiz. (TE). Txindurri (apodo). "Personificación de la hormiga" (TE, 692). Eskolan Txindurri nintzan ni, Galdos-Txikik izen hori ezarri zestanetik. / En la escuela, yo era Txindurri, desde que Galdos-Txiki me puso ese sobrenombre.

Arturo Elosegi

bigotedun txinbo. iz. (ETNO). Papamoscas común. (Muscicapa striata). Ik. hauts-koloreko txinbo. UZ: euli-txori grisa.

errekako txinbo. iz. (ETNO). Ruiseñor bastardo. (Cettia cetti). Ik. erreka.

hauts-koloreko txinbo. iz. (ETNO). Papamoscas común. (Muscicapa striata). Ik. bigotedun txinbo. UZ: euli-txori grisa.

pikuko txinbo. iz. (ETNO). Curruca capirotada. (Sylvia atricapilla). Pikuko txinbua udazkenian asko ikusten da mahatsa, pikuak eta huntz-hazixak jaten, arra buru baltz-baltzaz eta emia burugorrixa. Ik. txinbo burubaltz, pikutxori. UZ: txinbo burubeltza.

txinbo burubaltz.

Ezezaguna

1. iz. (ETNO). Carbonero común. (Parus major). Mordua dagozak: batzuk zurixaguak, bestiak txikixaguak, bestiak gangordunak... baiña guk daneri igual, "txinbo burubaltzak". Baiña klasikua hauxe dok, paparrorixau. Paridae famelixako txori danendako izena. UZ: kaskabeltza.

2. iz. (ETNO). Carbonero garrapinos. (Parus ater). Paridae famelixako txori danendako izena.

3. iz. (ETNO). Carbonero palustre. (Parus palustris). Paridae famelixako txori danendako izena.

4. iz. (TE). Herrerillo capuchino. (Parus cristatus). "Especie ornitológica del país que viene de paso" (TE, 692). Txinbo burubaltzak, guri-gurixak uda-azkenian. Paridae famelixako txori danendako izena. UZ: amilotx mottoduna.

5. iz. (ETNO). Curruca capirotada. (Sylvia atricapilla). Ik. pikutxori, pikuko txinbo. Eibarren, txinbo burubaltz gehixenbat Paridae famelixakuendako erabiltzen da. Dana dala, Sylvia atricapilla-ri be halan esaten jako.

Ezezaguna

txinbo burubaltz. iz. (ETNO). Carbonero común. (Parus major). Mordua dagozak: batzuk zurixaguak, bestiak txikixaguak, bestiak gangordunak... baiña guk daneri igual, "txinbo burubaltzak". Baiña klasikua hauxe dok, paparrorixau. Paridae famelixako txori danendako izena. UZ: kaskabeltza.

txinbo burubaltz. iz. (ETNO). Carbonero garrapinos. (Parus ater). Paridae famelixako txori danendako izena.

txinbo burubaltz. iz. (ETNO). Carbonero palustre. (Parus palustris). Paridae famelixako txori danendako izena.

txinbo burubaltz. iz. (TE). Herrerillo capuchino. (Parus cristatus). "Especie ornitológica del país que viene de paso" (TE, 692). Txinbo burubaltzak, guri-gurixak uda-azkenian. Paridae famelixako txori danendako izena. UZ: amilotx mottoduna.

txinbo burubaltz. iz. (ETNO). Curruca capirotada. (Sylvia atricapilla). Ik. pikutxori, pikuko txinbo. Eibarren, txinbo burubaltz gehixenbat Paridae famelixakuendako erabiltzen da. Dana dala, Sylvia atricapilla-ri be halan esaten jako.

txinbo burugorri. iz. (ETNO). Reyezuelo. (Regulus ignicapillus). Ik. paseko txirixo. UZ: erregetxo bekainzuria.

Arturo Elosegi

txinbo buztangorri. iz. (ETNO). Colirrojo tizón. (Phoenicurus ochruros). Taillarrian txinbo buztangorrixa. Joe! Umiak eitten dittu! Taillarreko kablien artian habixia! Urtero-urtero bi aldiz eitten dittu umiak, urtero.

Migel Mari Elosegi

txinbo buztanluze. iz. (ETNO). Mito. (Aegithalos caudatus).

Arturo Elosegi

txinbo buztanzuri. iz. (ETNO). Collalba gris. (Oenanthe oenanthe).

txinbo errial. iz. (ETNO). Torcecuellos. (Jynx torquilla). UZ: lepitzulia.

txinbo hegozuri. iz. (ETNO). Papamoscas cerrojillo. (Ficedula hypoleuca).

Ezezaguna

txinbo karkar. iz. (ETNO). Tarabilla. (Saxicola torquata). Beti otia eta txaria daguan inguruan. Basuan sekula bez. Beti ota artian hori: "kar-kar-kar". Izena be holaxe jakak, "txinbo karkarra". Inguruko herrixetan erabiltzen dan otatxori izena be ezaguna da Eibarren, baiña ez da larregi erabiltzen. UZ: pitxartxar burubeltza.

txinbo pikumotz. iz. (ETNO). Alcaudón. (Lanius collurio). Ik. buruhaundi, txori-haundi. UZ: antzandobia.

txinbo-txakur. iz. (TE). Perro de caza de pajarillos. Txinbotarako eta zozo-birigarrotarako erabiltzen diran txakur txikixak: Spaniela, cockerra... (ETNO). Ez zan Portugesan txinbo-txakurra lakorik. / Txinbo-txakurrak, ba, kokerrak, eta spanielak, eta holakotxiak... Txakur txikixak, etxekuak: kokerrak zozotan eta galeperretan erabiltzen dira, baiña ez dabe ezertarako balio, beti hankatartian saltoka; Spanielak bai. Horrek gogorraguak dira. Ik. eper-txakur, kirikixo-txakur, erbi-txakur, oillagor-txakur, kaza-txakur, ehiza-txakur.

2. txinbo

2. iz. (ETNO). Llave de paso. Kunbotik guzur-askara jausten dan ura erregulatzeko giltza, uragian bidez jasotzen (zabaltzeko) eta jaisten (ixteko) dana. Burdiñoletako berbia da. Ijeliak bere uragiaz (txinbua jasoz edo jaitsiz erregulatzen dau ur kantidadia) darabil gabixa mihatz edo sarri zelan gura daben.