idi | Eibarko euskara

idi (iri). iz. (TE). Buey. Ibargaiñ alkatian irixak lakorik, ez ziran inguruan. / No había en los términos bueyes como los de Ibargaiñ, el alcalde. / Jango leuke harek [...] idi-hanka bat perra ta guzti. (Zirik 70). / Idixa danian egoten zan lehen. Lehen ez zan etxerik idirik ez zeguanik! Biharrerako danian. Hortxe Sanmartiñen ez jittuat nik ezautu: errentero etxia, ta etxe txikixa... Baiña garotia zanian beti Mendigoittikuak laguntzera, edo Lezeta edo Loixola... Ez dakik? Ostian danian idixak: Mugitzan, Umaixon, Barrundixan, Arikitxetan, Argiñaon... Danien! Danien!. TEk iri aldaeria darabil beti, baitta konpuestuetan be (TE, 439-440).

idi bakarrian. iz. (ETNO). Prueba de arrastre de un solo buey. Probetako berbia da.

idi gorri. iz. (ETNO). Buey pirenáico, autóctono. Ik. ganau gorri.

idi-gobernatzaille. iz. (ETNO). Boyero,-a. Gure aitta zana be ez zuan holan idi-gobernatzaillia eta zera; juan eta ikustia bai!, eta afaldu eta etxera etorri, hori bai!. / Gure aitta idi-gobernatzaillia zuan, probetara be askotan etara jittuan. Ik. ganau-gobernatzaille.

idi-korotz. (iri-korotz). iz. (TE). Excremento de buey. Ik. korotz.

Jaione Isazelaia

idi-pare. iz. (NA). Pareja de bueyes, yunta. Hamen beti idi-pariak be bi: bat zaharra, eta beste bat gaztia. Harek pixkat zahartzen zianian barrixak, gaztiak, preparatzeko.

Ezezaguna

idi-proba. (iri-proba). iz. (TE). Prueba de arrastre de piedra tirada por bueyes. Iri-probia dago berbatuta datorren domekarako. / Está apalabrada una prueba de bueyes para el domingo que viene. Ik. proba, gizon-proba, asto-proba.

idi-probalari. (iri-probalari). iz. (TE). Boyero,-a, carretero,-a en prueba de bueyes. "Actor en pruebas de bueyes" (439). Ibargaiñ, alkate izandakua luzero, iri-probalarixa zan (probalarixa, probarixa). Ik. probari, probalari, probalari, idizale.

idi-probia jokatu. (iri-probia jokatu). esap. (TE). Efectuar la prueba de bueyes. Iri-probia jokatu detsa Ibargaiñek, Azkoittiko onenari. / Ibargaiñ ha competido en una prueba de bueyes, con el mejor de Azkoitia.