Eibarko euskara hiztegia
baba
1.
iz.
(
TE).
Haba.
Babia osasunerako ona ei da, esaten daben letz. / Según dicen, el haba es buena para la salud.
Haba esateko baba-baltz erabiltzen dogu normalian.
2.
iz.
(
TE).
Alubia,
judía.
(Phasolus vulgaris).
Lehenago, babak beratzera bota bihar izaten ziran, balia lakuak gura ezik. / Antes era obligado echar las alubias a remojo, si no se las quería como una bala.
Gaur egunian hau berbiau alubia esanguriakin erabiltzen da gehixenbat; TEk sinonimotzat dakarren babarrun berbia ez dabe erabiltzen eibartar petuak.
3.
iz.
(
ETNO).
Ampolla,
baba.
Pelotan aspaldixan ein barik, eta babiak urten desta eskuan. /
Oingo botekin ez dagok bildurrik, baiña lehenguekin? Babak urtetzen zittuan, jo-ta berihala...!.
Goguan izan azentua bigarren silaban daroiala: babá (mugatu singularrian babía, eta pluralian bábak).
baba baltz.
[baba beltz]
.
iz.
(
TE).
Haba.
(
Vicia faba).
Baba-baltza urdaixakin, ikazgiñen eguneroko jatekua. / Habas con tocino, la comida diaria de los carboneros. /
Legatza, baba baltzakin ipiñitta ederra euan. (Zirik 47).
1.
[baba berri]
.
iz.
(
TE).
Haba nueva.
Udabarrixan, baba barrixa eta idarrak... / En la primavera, el haba nueva y los guisantes.
2.
[baba berri]
.
iz.
(
TE).
Alubia fresca.
Baba barrixa, uda-azkenerutz, arto-sailletan batzen danian... / La alubia fresca, hacia el otoño, cuando se recoge en los maizales...
baba barri.
[baba berri]
.
iz.
(
TE).
Haba nueva.
Udabarrixan, baba barrixa eta idarrak... / En la primavera, el haba nueva y los guisantes.
baba barri.
[baba berri]
.
iz.
(
TE).
Alubia fresca.
Baba barrixa, uda-azkenerutz, arto-sailletan batzen danian... / La alubia fresca, hacia el otoño, cuando se recoge en los maizales...
baba gorri.
iz.
(
TE).
Alubia roja.
Baba gorrixa odolostiagaz, eguardixetan, aukerako bazkarixa. / Alubias rojas con morcillas, los mediodías, contentosa comida.
baba zuri.
iz.
(
TE).
Alubia blanca.
Garizuman, baba zurixakin eindako potajia. / En Cuaresma, cocido de alubias blancas.
1.
iz.
(
TE).
Corteza de haba.
Baba-azala sendua danian, jan ezindako lapikua. / Cuando la corteza del haba es recia, no se puede comer el cocido.
2.
iz.
(
TE).
Corteza de alubia.
baba-azal.
iz.
(
TE).
Corteza de haba.
Baba-azala sendua danian, jan ezindako lapikua. / Cuando la corteza del haba es recia, no se puede comer el cocido.
baba-jan.
iz.
(
TE).
Banquete de alubias,
comilona de alubias,
alubiada.
"Comilona a base de alubias con toda clase de aditamentos" (TE, 208).
Domekan, baba-jana dogu Trabakuan hogei lagunek.
baba-lapiko.
iz.
(
TE).
Cocido de alubias,
potaje de alubias.
Baba-lapikua, egunero, eguardixetan. / Cocido de alubias, diariamente a mediodía.
Ik.
lapiko,
oillo-lapiko.
baba-leka.
iz.
(
TE).
Vaina,
alubia verde.
Baba-lekak, kipula eta orixuagaz, afari ederra. / Alubias verdes, cocidas con cebolla y aceite, gustosa cena.
Leka gehixago erabiltzen da.
babiak urten.
zaio
ad.
(
TE).
Hacerse/producirse/salir una ampolla.
Atxurketan, aspaldixan eiñ ez, eta babiak urten desta eskuan. / Escarbando con la azada, no habiéndolo hecho hace tiempo, me ha salido una ampolla en la mano.
Urten desta edo urten jata bixetara erabiltzen da.