Logo Eibarko Udala

S LETRA

sakonera iz. (TE). Profundidad. Bihar ditturan neurrixak: luzeria, zabaleria eta sakoneria. / Las medidas que necesito: largura, anchura y profundidad. Ik. sakontasun.
sakontasun iz. (TE). Profundidad. San Juani albuan jartzen detsen arranuak, haren sakontasuna esan gura dau. / El águila que acompaña a San Juan, significa su profundidad. / Ez dakigu noraiñoko sakontasuna izango eben gure Euskalerri barruan Sokratesek eta Aristotelesek. (Zirik 43). Ik. sakonera.
sakonuna [sakonune] . iz. (TE). Hondonada, sima, hondón. Edur azpixan sakonunia zan, eta hankia han jartzerakuan, zurrut einda behera juan zan. / Bajo la nieve había una sima, y al poner el pie allí, se hundió y se fue abajo. / Itsasuan badira hondua jo ezindako sakonunak. / Hay en el mar profundidades donde no se ha podido tocar fondo. Ik. zulouna.
sakramentu iz. (TE). Sacramento. Senar-emaztien sakramentuan bat einda dira. / Están unidos en el sacramento del matrimonio.
sakristau iz. (TE). Sacristán. Urte askuan, Okelerre zaharra sakristau izan zan Parrokixan. / Durante muchos años, Okelerre, el viejo, fue sacristán de la Parroquia. / Izanduko nauk sakristau, baña... Aita-Santuan azpian. (In Zirik 100).
Sakristaukua l. iz. (TE). Sakristaukua (casa).   "Casa del Sacristán" (TE, 643). Arraten, Sakristaukora goiaz bazkaittara.
sakristixa [sakristia] . iz. (TE). Sacristía. Sakristixara juan da txartela ataratzera. / Ha ido a la sacristía a sacar la cédula.
sakuta iz. (ETNO). Saúco. (Sambucus nigra). Ik. intsusa, flot-arbola, flota, mausa.
sala iz. (TE). Sala. Konzejuko Sala nausixan izan da batzarra. / La reunión ha tenido lugar en la Sala principal del Ayuntamiento.  Artikuluakin: sália. "Con acento prosódico en la primera a" (TE, 644).
salau
1. izond. (NA). Majo, simpático, salado, gracioso.   Egokixa; grazia haundikua. Antonio! etorri zaitte hona salauori!  Gizonezkuendako salau eta andrazkuendako salada.
2. adlag. (NA). Bien puesto, coqueto, elegante. Aitxitxa jantzi neban, bajatu eiñ eban bizkarrian Juliok, ipiñi eban silla-de-ruedasen; jantzi zan salau-salau domeketan moruan, eta eruan eban, hartu eta lehelengo Lezetara, gero Sumendixara. Ik. pintxo, pintxi.  Salau gizonezkuendako eta salada andrazkuendako.
Salbadore l. iz. (TE). Salvador, san salvador.   "Lugar en el término de Eibar" (TE, 643). Jai-egun guztietan igotzen ei dabe Salbadore gaiñera, eguna lagunartian eitteko. / Dice que todos los días de fiesta suben a Salbadore, para hacer el día en compañía.
Salbari iz. ber. (AN). Salvador.   Salbatzaillia.Mesias. Eskerrak bi milla urtera Jordanen ager(tu) zanari, esaten hurrian zala Salbari bat munduari. (Ibilt 159). Ik. Salbatzaille.  Salbatzaille erabiltzen da.
Salbatzaille [salbatzaile] . iz. ber. (TE). Salvador. ... eta umia izango dau, eta zuk Jesus (hau da, Salbatzaillia) jarriko detsazu izena, berak salbauko dabelako bere herrixa pekatuetatik (Mat. 1. 21). / .... y tendrá un niño y le llamarás por nombre Jesús (esto es, Salvador) porque salvará a su pueblo de los pecados.
salbau salbatze [salbatu] . du ad. (OEH). Salvar(se). Bai, tajutan gauaz Euskalerrixa salbatzeko. (Zirik 41).
salbaziño [salbazio] . iz. (TE). Salvación. Jauna da nere argittasuna eta salbaziñua: zeiñen bildur izango naiz? (Sal. 27 (26). 1). / El Señor es mi luz y mi salvación: ¿a quién temeré?
salbe iz. (TE). Salve. San Juan bezperan, Untzaga Plazako haren ermittan, salbia izaten zan. / La víspera de San Juan, en su ermita en la Plaza de Untzaga, solía tener lugar una salve.
salda
1. iz. (TE). Caldo.   Hartzekua. Gaixuandako, oillo-saldia. / Para el enfermo, caldo de gallina.
2. iz. (TE). Caldo de metal, metal fundido. Burdiñia urtu eta gero, saldia botatzen da moldietan. / Después de fundir el hierro, se vierte el caldo en los moldes. / Urtutako burdiñiari "burdiña-saldia" deitzen jako. / Aspaldi ez dala, Bergarako labetan, saldia jausitta bihargin bat harrapau eta urtu (egiñ) ei eban.
salda garbi. iz. (TE). Caldo.   "Caldo de cocido con garbanzos" (TE, 644). Salda garbixa ataratzen detsagu lapikuari, zopa on bat eitteko. / Le sacamos caldo al cocido, para una buena sopa.
saldia hartu. [salda hartu] . esap. (TE). Tomar caldo. Hamarretan saldia hartzen dau, eguardira arte gosiari eutsitzeko. / A las diez toma un caldo, para aguantar el hambre hasta el mediodía.
1. saldu
1. saltze (saldutze) . du ad. (TE). Vender.   Norbaitti diruan truke zeozer emon. Merke erosi eta karu saldu, hor tratularixan ofiziua. / Comprar barato y vender caro, hé ahí el oficio del comerciante. / Gaurko lanerako sistiman, gauzak eittian errezoia ez da iñor zerbitzia; ezbada ze eindako gauzak irabazixagaz saldutzia, eta gauzak ongarrixak eitten badira, errezago saldu ahal izan deittian da. / En el sistema actual de producción, la razón del producir las cosas no es el servir a nadie, sino el vender con ganancia, y si las cosas se hacen útiles, es para que se puedan vender con mayor facilidad. / Erostia erreza; saltzia gatxa. / Comprar es fácil, lo difícil es vender.  Aditz izena, artikuluakin, holan esaten da: "Con acento prosódico en la a primera [sáltzia]" (TE, 645).
2. saltze (saldutze) . du ad. (TE). Vender, traicionar.   Leixaltasuna zor jakon norbaitteri edo zerbaitteri irutxurra egin; norbaittenganako leixaltasuna hausi dirua edo mesederen baten truke. Lagunak saldu zittuan bere burua arindu gurarik. / Queriendo descargarse, traicionó a los amigos. / Badakitt nik, zuk, lau-hankako lagun benetakuorrek, ez nozuna saldu. (Ibilt 487).
2. izond. (OEH). Vendido,-a, traidor,-a. Ah!, ni lagun saldu madarikatua! Zergaittik ez nere gaiñ kulpagabian zoritxarra? (Ibilt 488).
saldugura iz. (TE). Oferta.   Ekonomixa eta politikako berbia da. Salduguria edo eskiñixa larregikua bada, preziuak behera juaten dira. / Si la oferta es excesiva, los precios bajan. Ik. erosigura, eskiñi, tira.
saldukerixa iz. (JSM). Traición, felonía.
saldutako
1. izlag. (TE). Vendido,-a. Ointsuan saldutakua gu bizi garan etxia. / Es recién vendida la casa que habitamos.
2. izlag. (TE). Traidor,-a. Hamabiren artian, bat zan saldutakua. / Entre los doce, uno era traidor.
salerosi (saldu-erosi). iz. (TE). Compraventa, comercio. Liburu zaharren saldu-erosixa dagon lekuan, han aurkittuko nozu ni. / Donde haya compraventa de libros viejos, allá me encontrarás a mí.
salga izond. (NA). Fino,-a, delgado,-a, poco denso,-a, ralo,-a, espaciado,-a. Teliak bittartiak daukazenian, mihetza da: "miarra" ez dot sekula entzun. Mihetza da, edo tela xehia danian, fiña; ero sakuak be izeten dia fiñak -zahi sakuak, lehen etorten zianak eta-, "saku salgia" esaten zan. Mihetza danian, "salgia".
salgei [salgai] (salgai). iz. (TE). Mercancía, producto, género. Gabon aurrian salgeixa batzen da dendara, asko saltzeko asmuan. / Antes de Navidad se procuran mercancías a la tienda, en previsión de ventas extraordinarias.  Salgai arruntagua gaur egunian.
salgei egon. (salgai egon). esap. (TE). Estar en venta. Etxe ederra dago salgei Ondarruan itsasora begira. / Una hermosa casa está en venta en Ondarroa. / Salgei eguan Roma, Afrikatarran esanian, erostaille baten zaiñ. / Según el dicho del Africano, Roma estaba en venta, esperando un comprador.
saloi iz. (OEH). Salón. Eibarko koralekuak Amayako saloian lehelengo aldiz kantau ebenian. (Zirik 85). / [Dukia] zaurittutako basurda hasarre bat bezela, aindu zan Saloi nausira bene-benetako kulpadunaren billa. (Ibilt 489).