Logo Eibarko Udala

P LETRA

platano iz. (OEH). Plátano. Hemendik aurrera, mesedez, naranjen eta platanuen azalak gordetzeko (Zirik 112).
plater (flater). iz. (TE). Plato. Plater bat gehittizu mahaixan, lagun bat dakart ba afaittara. / Añade un plato en la mesa, pues traigo un amigo a cenar. / Baiña plaentxiatarrak, euren platerera ataratzen hasi ziranian ez eben billatzen saldia besterik. (Zirik 24).
plater-azal. (flater-azal). iz. (NA). Plato llano.
plater-sakon. (flater-sakon). iz. (NA). Plato hondo.
plaust (pla, plast, plausta, blaust, blausta). onomat. (ETNO). Golpe, caída.   Jaustian zaratia. Eskixak horman kontra jarri, eta plausta! jausi jataz lurrera. Ik. blaust.
plaza
1. iz. (TE). Plaza del mercado, mercado. Egunero eitten dot plazia goizian goizago jaikitta. / Todos los días hago el mercado, levantándome temprano. / -Norutz zoiaz hain goizago, andra? -Plazarutz, ia honetxek salgeixok ataratzen ditturan hamarrak baiño lehen. / Berdura-plazan saltzen jittuek. (Zirik 33). / Plazarako zestu haundi batekin. (Zirik 82).
2. iz. (TE). Plaza, plazoleta. Untzagako Plazia. / Plaza de Unzaga. / Han euken Untzagako plazan euren trepetxuori kajoi haundi baten kontra. (Zirik 45).
3. iz. (ETNO). Plaza / calzada de pruebas de arrastre, probadero de arrastre, recorrido.   Probalekua, idi-probetarako plazia, galtzadia. Plaza errezak eta zaillak dagozak. Harrixak galtzariari gehixago edo gitxiago eusten detsan araberakua. Batzuetan, harrixak, ibili ahala berotu eta bildurgarri eusten detsa galtzariari. Eta hausixan dabizenian esmerillan lako txinpartak ikusten dittuk. Ik. probaleku, galtzada.
plazara urten. [plazara irten] . du esap. (OEH). Aparecer en público, salir a la plaza. Plazara bertsuetara urten ziranian. (Zirik 5).
plazentilla iz. (NA). Placenta. Lehen esaten zan, ni umia nitzanian "aa! zelako antsa dakan honek gaztaionek!": antsa, usein txarra; eta plazentilliak eta... Hórrek txarra dake dana! Eta komunak be bai, txarra beti!.
plazero iz. (NA). Vigilante de la plaza, responsable del mantenimiento de la plaza.
ple-ple adlag. (IL). Chispeado,-a, alegre, contento,-a. Atzo ezkontza baten egon giñan eta ple-ple amaittu genduan.
ple-ple egin / egon. esap. (TE). Chispearse, ponerse contento.   Eranian alegre jarri. / "Pasarlo alegremente levantando el codo" (TE, 631) Ple-ple ein Katillunian, eta badoiaz etxerutz kantu soiñuan. / Majo zatozie zuek, ple-ple eginda, umore ederrian. Ik. lafiau.
plin-plun onomat. (NA). Ruido de algo que se mueve y choca. Enee! Pentsau zelan kanbixau diran gauzak!: autobus zaharrak, kamioiak, holaxen bankuak, plin-plun-plun!... Errebueltia holan fuertia bazeuan, danak, banko guztiak lurrera!.
plist (plis). onomat. (NA). Suavemente, sin ruido. Plist! hill ein zan! / Plis! eta topau dau parrokuoi!; esplikau detsa, eta -"Sekula ez dot entzun holakorik: nik neuk Elixako legiak eta, bai, asko estudixau dot baiña honek gauzok...".
plisti-plasta (blisti-blasta). adlag. (TE). Chapoteando.   Onomatopeyikua da, likiduekin erabiltzen da. Han dabil plisti-plasta basa artian. / Ez zan igarilari ona, baiña "plisti-plasta" ibiltzen zan pozik. / Gustora dabill umia uretan, blisti-blastaka. / Mendi ibilixan ondoren, potzuan sartu eta plisti-plasta ibili giñan.
plisti-plasta egin. esap. (NA). Chapotear, andar en el agua, jugar en el agua.   Ume berbetakua da. Plisti-plasta ein bihar dozu?.
plost
1. onomat. (ETNO). Reventar pero con poca fuerza.   Gauzak lehertzia, baiña indar gitxikin: sagarrak. Sagarrak laban sartu, eta plost!, errementau egin dira.
2. (plost-plost, plaust-plaust). onomat. (ETNO). Sonido producido por las cosas blandas al caer al suelo.   Gauza bigun eta lodixak jaustian egitten daben zaratia. Eta hantxe gendela, orduan hasi zuan idixa "plost-plost-plost" gure hanketara kaka eiñian. Barre? Orduan bai barre!
plost egin. esap. (TE). Reventar, estallar, explotar. Sutan ipiñi orduko plost eitten dabe honek sagarrok. / Estas manzanas revientan en cuanto se ponen al fuego.
plostada. iz. (ETNO). Ruido de defecaciones al caer. Hik daukak osasuna, hik! Horrek dittuk kaka plostada garauak!.
pluma iz. (NA). Bolígrafo, estilográfica, rotulador.   Eskribitzeko edozer, tintaduna.
pobre iz. (TE). Pobre. Gaitzak ez eban parkatu, ez aberats eta ez pobrerik. / La peste no perdonó a ricos ni a pobres. Ik. ezerez, ezerezdako, bihartsu.
Pol-pol l. iz. (TE). Pol-pol (manantial).   "Irukurutzeta azpiko iturrixa" (JME). / "Manantial en Elosu" (TE, 632). Elosun pol-pol etorkixon (ura) itturri ugarixari, hala jarri zetsen izena, Pol-Pol.
pol-pol
1. onomat. Cocer los alimentos, hervir. Ik. bro-bro, pil-pil.
2. onomat. (ETNO). Manar el agua de una fuente o manantial.
Pola gatxiz. (TE). Pola (apodo).   "Sobrenombre en Eibar" (TE, 631). Pola, erbittalarixa.
polbora-ontzi iz. (TE). Polvorera. Ehitzari harek zeroian polbora-ontzixa, adarrezkua. / La polvorera que llevaba aquel cazador era de cuerno.
polea iz. (TE). Polea.   "Burpil kanalduna, ugalan, sokian edo kablian bidez indarra transmititzeko dana" (ETNO). Ugala sartzerakuan poleiak hartu dau eta besua hausi detsa. / Al meter la correa, la polea le ha agarrado y le ha roto un brazo. Ik. ugal.  Artikulua hartzerakuan poleia esaten da.
poliki
1. adlag. (TE). Bonitamente, bien. Ederki, zatarki, gaizki, poliki... / Giltzapian sartu nabe poliki poliki... Ik. politto.
2. adlag. (OEH). Despacio, poco a poco. Ik. politto.
poliki-poliki. adlag. (OEH). Despacio, poco a poco. Poliki-poliki Azitain alderutz hurreratu zanian, konturatu zan bestia ez zala agiri. (Zirik 74). / Giltzapian sartu nabe poliki poliki...
polit
1. izond. (TE). Bonito,-a, precioso,-a, bello,-a, hermoso,-a, precioso. Neskatilla politta zuen alabia. / Muchacha bonita vuestra hija. / Ederra baiño lehenago esango neuke politta gauza hori. / Más bien que hermosa diría bonita esa cosa. / Astuak pe gaztetan polittak izaten ei dira ta eskerrak horri. (Zirik 50).
2. zenbtz. (NA). Cantidad (bastante grande/considerable).   Nahiko kantidade haundixa. Edarto pasau genduan: bazkari edarra jan... Berrehun eta hogeta zortzi lagun! politta da, e?!
polittasun [politasun] . iz. (TE). Belleza, hermosura, preciosidad. Gauza horren polittasuna, txikixa izatia. / Lo bonito de eso está en que es pequeño.
politto
1. [polito] (politxo). adlag. (TE). Bonitamente, bien.   Itxura polittez, ondo, ederto. Politxo atara dau ein destan soiñekua. / Ha sacado muy bonito el vestido que me ha hecho.
2. [polito] (politxo). adlag. (TE). Despacio, sin prisa.   Astiro. Politxo-politxo urriñ heldu zan ha baria. / Poco a poco, llegó lejos aquel limaco. / Politxo-politxo juan ziran kontuan jausten eibartarrak buztanik ez eukela. (Zirik 124). Ik. poliki.  Sarrittan, repetiduta.
3. [polito] (politxo). adlag. (TE). Con cuidado.   Kontuz. Politxo ibilli zaikezu, zain dittuzu ba gura ez detsuen batzuk. / Ándate con cuidado, pues te vigilan los que te quieren mal.
Polka gatxiz. (TE). Polka [apodo].   "Sobrenombre en Eibar" (TE, 632). Polka andra-gizonak eta semia, Isasiko etxe txiki baten bizi ziran.
poltsa iz. (TE). Bolsa, bolso. Zorioneko diru poltsia. (In Zirik 97). Ik. patrika, paltrikara, poltsiko.
poltsiko (poltsillo, boltsillo, boltsiko). iz. (TE). Bolsillo. Gizon asko dira arimia poltsikuan darabixena. / Hay muchos hombres que traen el alma en el bolsillo. / Berbia harrua eta poltsikua zimurra. / La palabra altiva y el bolsillo flaco. / Hamaika buruauste izaten ei eben boltzillorako lain diru billatzen. (Zirik 44). Ik. patrika, sakel, paltrikara, poltsa.