Eibarko euskara hiztegia
M LETRA
mingor
iz.
(TE).
Agachadiza.
(Gallinago gallinago).
"Ave de paso en nuestro país" (TE, 556).
Oillagor bi eta mingorra ekarri dittu Barojak Ziarrotzatik
UZ: istingorra.
minpeko
1.
iz.
(NA).
Problema de vocalización,
vocalizar mal.
Berbetarako trabia.
"Minpekua"?: zeoze igual, eta "br-bb-brra..." eta -"ze esan dozu? minpekuakin zabiz!"..
2.
iz.
(NA).
Mentira,
trampa,
engaño.
Minpekua da guzurra, azpittik esaten zeoze bateronbategaittik. /
Egixa esateko, ni azpikuekin ez nabil; minpekuak ez jittuak esaten, nik egixak esaten jittuat..
mintasun
iz.
(TE).
Dolor.
"El dolor como categoría filosófica" (TE, 556).
Mintasuna edo doloria zergaittik dan Jaungoikuak eindako munduan, ondiok jardun askorako geixa daukan autua. / Por qué existe el dolor en el mundo creado por Dios, problema que todavía ofrece materia para muchos debates.
mintegi
(mintei, montei, muntei).
iz.
(TE).
Semillero,
sementera,
vivero,
almáciga,
plantel.
Bazan Gollibarrerako bidian ehitzarixak "doña Anbrosian minteixa" esaten zetsen toki bat. / Había en el camino a la Puebla de Bolívar un lugar que los cazadores llamaban "el vivero de doña Ambrosia". /
Monteixa piñu landarak dia.
Ik.
hazitoki,
hazileku.
Ahozko jardunian "mintei" esaten da.
mintz
iz.
(TE).
Membrana.
"Fruta batzuen, animalixen edo arrautzen barruko azal fiñak. Esate baterako, naranjia zurittu eta gero, geratzen jakon mintz zurixa" (ETNO).
Samurra egon dein, lehelengo mintza kendu bihar detsazu haragi horri. / Para que esté tierna esa carne, primero le tienes que quitar la membrana.
Ik.
tripasare,
baresare.
miñuna
[minune]
.
iz.
(TE).
Punto débil,
punto flaco.
Nun daben miñunia, laster asko argittu detsa neguak. / Dónde le duele, bien pronto se lo ha dicho el invierno.
mira
iz.
(OEH).
Admiración.
Ni banintza bedorren begirakuna bat merezi dorana, mira haundixaguakin ikusiko zenduke, ni bezelako gizakume apalak, ziur bai norbait ospatzen dabela. (Ibilt 476).
mira egin.
zaio
ad.
(TE).
Admirar,
maravillar,
extrañar.
Ez jata mira eitten zuk horretara iriztia. / No me extraña el que usted opine así. /
Fray Gerundiok ordubeteko sermoia botatzia ez da mira eittekua. /
Mira eittekua dala nola zu haiñ zaldun jatorra izanda ez dozun agiri Maitterik. (Ibilt 481).
Ik.
mira iritxi.
mira iritxi.
[mira iritzi]
(mira eritxi).
dio
ad.
(TE).
Admirarse,
extrañarse.
Gure ama, bere begi argixegaz, danari mira eritxitta bizi zan. / Nuestra madre, con su clara vista, vivía admirada de todo. /
Ezeixozu mira eritxi esaten detsuanari. / No te extrañe lo que te diga.
Ik.
mira egin.
mira izan.
du
ad.
(OEH).
Extrañar.
Ez dot nik mira atzerriko jendiak besteko jauneri gerria eittia, etxian eskerrik gehixen zor detsenak azpi-janian dittuenian. (Ibilt 478s).
miragarri
izond.
(TE).
Admirable,
asombroso,-a,
maravilloso,-a,
prodigioso,-a.
Arrateko kurutzetik agiri dira zer-ikusi miragarrixak. / De la cruz de Arrate se descubren vistas admirables.
Ik.
harrigarri,
ikaragarri.
mirrin
(mirri).
izond.
(TE).
Esmirriado,-a,
enclenque,
canijo,-a,
enjuto,-a.
Mardua ez dana, txikixa, argala.
Metaldi mirriña aurtengua. / Esmirriada cosecha la de este año. /
Ha zan gizon mardua, guztiz mirrixa geldittu da.
/ Lo recio que era aquel hombre, ha quedado todo esmirriado.
Ik.
metaldi,
erkin,
argal.
miru
iz.
(TE).
Milano.
(Milvus sp.).
Mirua ebillen txitxen talaixan, txitxa-lapurra danetik. /
Miruak baiño atzamoskol luziaguak euki.
Ik.
gabillara.
miru-buztan.
iz.
(ETNO).
Cola de milano.
Hondua gaiña baiño zabalagua daukan ildua, kanala edo erretena, punzetiakin kolpeka etaratzen dana; erliebe-damaskinauan.
Ik.
erliebe-damaskinau.
mirukeizpa
(mirukeizpe).
iz.
(Tr).
Sombra de nube,
presagio de lluvia (sombra del milano).
Laiñuak egitten daben keizpia (miruak egitten dabenan antzerakua-edo).
Aldaketia dator itxuria, mirukeizpak ugarittu egin dira-eta.
Gehixenetan pluralian .
misterixo
[misterio]
.
iz.
(TE).
Misterio.
Herri hónek kristautzerakuan , oin dala milla urte edo gehixago, erakusten zetsen gauza bakotxa, misterixua (zan). / Al criatianarse estas tierras, ahora hace mil o más años, cada cosa que les enseñaban era un misterio.
mistillo
iz.
(ETNO).
Orificio en la cuba,
grifo de cuba.
Barrika eta kupeletan egindako zuluak, ardauak edo sardauak urten deixan.
Gipuzkua alderutz txistillo.
mitin
iz.
(TE).
Mitin.
Bihargiñak alkar aitzeko eukitzen zittuen batzarreri esaten ekin jakon "mitiña", burutanziño hónek Inglaterratik azaldu ziranetik.
mitxelekote
iz.
(ETNO).
Mariposa.
Etxian mitxelekote pilla bat daukat, neuk harrapautakuak danak.
Ik.
txinbeleta,
mitxeleta.
Agiñan erabiltzen da gehixenbat.
mitxeleta
iz.
(TE).
Mariposa.
Atzoko harra, gaur mitxeleta, hegan bizi da lorarik lora, beste ardurarik ez dabela maittiagaz bat eittia baiño. / El gusano de ayer, hoy mariposa, vive volando de flor en flor y sin otro cuidado que el de sus bodas. /
Hori mitxeletia izango dok ba! Eulixa ez dok!.
Ik.
mitxelekote,
txinbeleta.
Hauxe da berbarik erabilixena mariposa esateko.
mitxeleta baltz.
iz.
(TE).
Mariposa negra,
de mal agüero.
"Mariposa negra, que para los supersticiosos era de mal agüero" (TE, 557).
Illunabarreko mitxeleta baltzak bildur emoten zetsen. / Las mariposas negras del anochecer le daban miedo.
mitxeleta zuri.
iz.
(TE).
Mariposa blanca.
"Hace estragos en la huerta" (TE, 557).
Mitxeleta zurixak lagatzen daben harra aza sailletan, hondamendi haundixa. / La larva que las mariposas blancas dejan en la col, representa gran estrago.