Eibarko euskara hiztegia
K LETRA
kakalardo
iz.
(
TE).
Escarabajo.
"Aunque se aplica genéricamente a todos los coleópteros, indudablemente la voz procede de las costumbres específicas del Geotrupes stercorarius, que divinizaron los egipcios" (TE, 473).
Ardi-korotza dan lekuan, ez da urrin kakalardua. / Donde haya estiércol ovino, no andará lejos el escarabajo.
Ik.
patata-koko,
eskarabajo.
Kakalardukua
[Kakalardokoa]
.
l. iz.
(
TE).
Kakalardukua (molino).
"Aceña en el Ego, en terrenos ahora ocupados por Alfa" (TE, 473).
Kakalardukuan, torlojogintzan eitten eban.
kakalarri
iz.
(
TE).
Ganas/necesidad de cagar,
cagalera.
"Necesidad de desocupar el intestino" (TE, 473).
Sosiguz nun ein bada, gauza ederra kakalarrixa; munduan holako estuasunik ez bada. /
Kakalarrixa, txixalarrixa, gonbittolarrixa...
Ik.
kakagura.
kakamokordo
iz.
(
TE).
Excremento,
mierda.
-Hire semiak, horraittiok, esakera zatarrak jaukaz. -Zer nahi dok ba!, kakamokordua baiño tontuagua dok eta!
Ik.
kakapilla.
kakanarru
izond.
(
TE).
Persona pequeña,
pequeñajo,-a,
canijo,-a.
"Se dice de una persona físicamente ruin" (TE, 474).
Bildur giñan zeiñ ikusi bihar ete genduan, eta agertu zan kakanarru bat. / Estabámos espantados de a quién íbamos a ver, y apareció un hombrín.
kakapilla
[kakapila]
(kakapillo).
iz.
(
TE).
Excremento,
mierda.
-Nun izan haiz, Tartako? -Mandiolasian ka... kapillan, itxogin bat hartzen.
Ik.
kakamokordo.
kakapirri
izond.
(
NA).
De carácter inquieto,
de mal genio.
Zazpikixa, urdurixa eta jenixo txarrekua.
kakaraka
iz.
(
ETNO).
Cacareo de la gallina.
Oillo-karasia.
Ik.
karasa.
kakarantz
iz.
(
TE).
Olor a mierda,
mal olor.
Ik.
kakusain.
"El naturalismo de nuestras gentes hacía que no se tuviera reparo en usar con harta frecuencia palabras como ésta (...)" (TE, 474).
Kakarantza
gatxiz.
(
TE).
Kakarantza (apodo).
-Nun erosi dozu larrosa usaindun ur hori? -Kakarantzanian.
"El naturalismo de nuestras gentes hacía que no se tuviera reparo en usar con harta frecuencia palabras como ésta, aun a título de sobrenombre aplicadas a personas que eran respetables" (TE, 474).
kakategi
(kakatei).
iz.
(
TE).
Letrina,
retrete,
servicio,
water.
Etxe barrixan, oso apaindua jarri dabe kakateixa. / En la nueva casa han puesto un retrete elegante.
Ik.
komun,
simaurtoki.
Komun erabiltzen da gehixenbat.
kakati
izond.
(
NA).
Cagón,-a.
Kakaiñerua; bildurtixa.
Ik.
kakaiñero,
txixati.
Burla antzian esaten jako komunera sarri doianari; bildurti zentzuan be entzuten da.
kakatsu
1.
izond.
(
TE).
Fastidioso,-a,
asqueroso,-a,
repelente,
repugnante,
molesto,-a.
Gogaikarrixa, aspergarrixa, amorrogarrixa.
Bihar kakatsua eta irabazi laburrekua, oinguan etorri jatana. / Trabajo fastidioso y de poco provecho el que ahora me ha tocado.
Ik.
kaka.
2.
izond.
(
TE).
Sucio,-a,
puerco,-a.
Zikiña.
Astegunian apaindu eta jai-egunian kakatsu.
kakatza
1.
iz.
(
TE).
Barrizal,
lodazal,
fango.
Neguko eurixegaz, batzen da kakatzia ugari zuen baserrixan. / Con las lluvias invernales, se forman barrizales en abundancia en vuestro caserío.
Ik.
basatza,
lokatza,
basa.
2.
iz.
(
TE).
Montón de excremento,
estercolero.
Basatzia eta lokatzia dira lur edo buztiñakinguak; kakatzia, usteltzerako gauzenkingua.
kakaztu
kakazte
.
du
ad.
(
AS).
Llenar(se) de mierda,
ensuciar(se),
echar a perder,
estropear.
kakaztuta
adlag.
(
PIT).
Enmerdado-a,
ensuciado,-a,
intoxicado,-a,
contaminado,-a.
Zikinduta, pozoituta.
Egoeria oso nahastuta eta kakaztuta dago gure artian. Zoritxarrez.
kako
1.
(kaku).
iz.
(
TE).
Gancho,
garfio,
enganche.
Pieza okertu eta askotan punta zorrotzekua, gehixenetan metalezkua, zerbaitt txingilizka ipintzeko, zerbaitti eusteko edo heltzeko (ETNO).
Kakodun haga batekin hartu biharko dittuzu gorengo sagarrak. / Con una vara de gancho habrás de recoger las manzanas que están en lo más alto. /
Bizixagua jarri bihar jakok kakua. /
Aldatu bihar diranian, kakotik txingilizka esegitten dira makiñak be, soiñekuak moduan.
Ik.
laratz-kako.
2.
(kaku).
iz.
(
TE).
Complicación,
problema,
objeción,
impedimento,
excusa.
Figuradua da: arazua, trabia, atxekixia.
Beti dauka harek kakuren bat, gauzia luzetzeko. / Siempre tiene aquél algún agarradero para dilatar el asunto.
kakolari
(kakulari).
izond.
(
TE).
Amigo,-a de complicaciones,
complicado,-a,
problemático,-a.
Kakozalia: danari arazua, trabia eta atxekixia jartzeko zalia dana.
Bata zan kakularixa, eta bestiak aterik aiña maratilla. / El uno era todo complicaciones, y el otro tenía tantas respuestas como problemas.
kakusain
[kaka-usain]
.
iz.
(
TE).
Olor a mierda,
mal olor.
Kakusaiña dago hamen eta guazen harutzago.
Ik.
kakarantz.
kakuts
[kaka huts]
(kakutsa).
izond.
(
TE).
Inútil,
poca cosa,
tonto,-a,
una mierda.
Kaka hutsa. Persona onegixa hutsan hurrengua, gauzaeza, tontua dala esateko erabiltzen da.
Onutsa onutsa, kakutsa.
/ De bueno bueno, tonto.
Ik.
huts,
onuts.
kalamatrika
iz.
(
TE).
Gramática parda,
galimatías.
"Maltzurkeriaz eta amarruz esandakoari edo egindakoari buruz esan ohi da" (EEE, 117).
Kalamatrikako maistria zonan ha, gure auzoko Durangoarra.
kalamatxino
iz.
(
OEH).
Palabra creada para designar un animal ficticio.
Batak erbikumian okelia zala onenetarikoa ta bestiak kalamatxinoarena --kalamatxino hau Trapu-trapuk asmautako kontu bat besterik ez zan--. (Zirik 33).
kalamidade
[kalamitate]
.
iz.
(
OEH).
Calamidad,
desgracia.
Kalamidade guztiak beregain izatiarren edo, begi-bakarra, bizkar-okerra ta herrena zan gaiñera. (Zirik 62).