Logo Eibarko Udala

K LETRA

kakaiñero (kakañero). izond. Cagón,-ona.   Kakatixa. Ik. kakati, txixaiñero.  Umien artian, eta burla moduan, erabiltzen da.
kakalardo iz. (TE). Escarabajo.   "Aunque se aplica genéricamente a todos los coleópteros, indudablemente la voz procede de las costumbres específicas del Geotrupes stercorarius, que divinizaron los egipcios" (TE, 473). Ardi-korotza dan lekuan, ez da urrin kakalardua. / Donde haya estiércol ovino, no andará lejos el escarabajo. Ik. patata-koko, eskarabajo.
Kakalardukua [Kakalardokoa] . l. iz. (TE). Kakalardukua (molino).   "Aceña en el Ego, en terrenos ahora ocupados por Alfa" (TE, 473). Kakalardukuan, torlojogintzan eitten eban.
kakalarri iz. (TE). Ganas/necesidad de cagar, cagalera.   "Necesidad de desocupar el intestino" (TE, 473). Sosiguz nun ein bada, gauza ederra kakalarrixa; munduan holako estuasunik ez bada. / Kakalarrixa, txixalarrixa, gonbittolarrixa... Ik. kakagura.
kakamokordo iz. (TE). Excremento, mierda. -Hire semiak, horraittiok, esakera zatarrak jaukaz. -Zer nahi dok ba!, kakamokordua baiño tontuagua dok eta! Ik. kakapilla.
kakanarru izond. (TE). Persona pequeña, pequeñajo,-a, canijo,-a.   "Se dice de una persona físicamente ruin" (TE, 474). Bildur giñan zeiñ ikusi bihar ete genduan, eta agertu zan kakanarru bat. / Estabámos espantados de a quién íbamos a ver, y apareció un hombrín.
kakapilla [kakapila] (kakapillo). iz. (TE). Excremento, mierda. -Nun izan haiz, Tartako? -Mandiolasian ka... kapillan, itxogin bat hartzen. Ik. kakamokordo.
kakapirri izond. (NA). De carácter inquieto, de mal genio.   Zazpikixa, urdurixa eta jenixo txarrekua.
kakaraka iz. (ETNO). Cacareo de la gallina.   Oillo-karasia. Ik. karasa.
kakarantz iz. (TE). Olor a mierda, mal olor. Ik. kakusain.  "El naturalismo de nuestras gentes hacía que no se tuviera reparo en usar con harta frecuencia palabras como ésta (...)" (TE, 474).
Kakarantza gatxiz. (TE). Kakarantza (apodo). -Nun erosi dozu larrosa usaindun ur hori? -Kakarantzanian.  "El naturalismo de nuestras gentes hacía que no se tuviera reparo en usar con harta frecuencia palabras como ésta, aun a título de sobrenombre aplicadas a personas que eran respetables" (TE, 474).
kakategi (kakatei). iz. (TE). Letrina, retrete, servicio, water. Etxe barrixan, oso apaindua jarri dabe kakateixa. / En la nueva casa han puesto un retrete elegante. Ik. komun, simaurtoki.  Komun erabiltzen da gehixenbat.
kakati izond. (NA). Cagón,-a.   Kakaiñerua; bildurtixa. Ik. kakaiñero, txixati.  Burla antzian esaten jako komunera sarri doianari; bildurti zentzuan be entzuten da.
kakatsu
1. izond. (TE). Fastidioso,-a, asqueroso,-a, repelente, repugnante, molesto,-a.   Gogaikarrixa, aspergarrixa, amorrogarrixa. Bihar kakatsua eta irabazi laburrekua, oinguan etorri jatana. / Trabajo fastidioso y de poco provecho el que ahora me ha tocado. Ik. kaka.
2. izond. (TE). Sucio,-a, puerco,-a.   Zikiña. Astegunian apaindu eta jai-egunian kakatsu.
kakatza
1. iz. (TE). Barrizal, lodazal, fango. Neguko eurixegaz, batzen da kakatzia ugari zuen baserrixan. / Con las lluvias invernales, se forman barrizales en abundancia en vuestro caserío. Ik. basatza, lokatza, basa.
2. iz. (TE). Montón de excremento, estercolero. Basatzia eta lokatzia dira lur edo buztiñakinguak; kakatzia, usteltzerako gauzenkingua.
kakaztu kakazte . du ad. (AS). Llenar(se) de mierda, ensuciar(se), echar a perder, estropear.
kakaztuta adlag. (PIT). Enmerdado-a, ensuciado,-a, intoxicado,-a, contaminado,-a.   Zikinduta, pozoituta. Egoeria oso nahastuta eta kakaztuta dago gure artian. Zoritxarrez.
kako
1. (kaku). iz. (TE). Gancho, garfio, enganche.   Pieza okertu eta askotan punta zorrotzekua, gehixenetan metalezkua, zerbaitt txingilizka ipintzeko, zerbaitti eusteko edo heltzeko (ETNO). Kakodun haga batekin hartu biharko dittuzu gorengo sagarrak. / Con una vara de gancho habrás de recoger las manzanas que están en lo más alto. / Bizixagua jarri bihar jakok kakua. / Aldatu bihar diranian, kakotik txingilizka esegitten dira makiñak be, soiñekuak moduan. Ik. laratz-kako.
2. (kaku). iz. (TE). Complicación, problema, objeción, impedimento, excusa.   Figuradua da: arazua, trabia, atxekixia. Beti dauka harek kakuren bat, gauzia luzetzeko. / Siempre tiene aquél algún agarradero para dilatar el asunto.
3. (kaku). izond. (NA). Ganchudo,-a, con forma de gancho. Surra kakua daka. Ik. sur karakote, karakote.
kakolari (kakulari). izond. (TE). Amigo,-a de complicaciones, complicado,-a, problemático,-a.   Kakozalia: danari arazua, trabia eta atxekixia jartzeko zalia dana. Bata zan kakularixa, eta bestiak aterik aiña maratilla. / El uno era todo complicaciones, y el otro tenía tantas respuestas como problemas.
kakusain [kaka-usain] . iz. (TE). Olor a mierda, mal olor. Kakusaiña dago hamen eta guazen harutzago. Ik. kakarantz.
kakuts [kaka huts] (kakutsa). izond. (TE). Inútil, poca cosa, tonto,-a, una mierda.   Kaka hutsa. Persona onegixa hutsan hurrengua, gauzaeza, tontua dala esateko erabiltzen da. Onutsa onutsa, kakutsa. / De bueno bueno, tonto. Ik. huts, onuts.
kalabaza iz. (IL). Cabeza grande, cabezón.   "Burua, buru handixa" (IL, 53). Ikusiko dozu kalabazan joten bazaittut.. Ik. tatai, ganbara, buru, gaztai.
kalamatrika iz. (TE). Gramática parda, galimatías.   "Maltzurkeriaz eta amarruz esandakoari edo egindakoari buruz esan ohi da" (EEE, 117). Kalamatrikako maistria zonan ha, gure auzoko Durangoarra.
kalamatxino iz. (OEH). Palabra creada para designar un animal ficticio. Batak erbikumian okelia zala onenetarikoa ta bestiak kalamatxinoarena --kalamatxino hau Trapu-trapuk asmautako kontu bat besterik ez zan--. (Zirik 33).
kalamidade [kalamitate] . iz. (OEH). Calamidad, desgracia. Kalamidade guztiak beregain izatiarren edo, begi-bakarra, bizkar-okerra ta herrena zan gaiñera. (Zirik 62).