Eibarko euskara hiztegia

gurittu guritze [guritu] (gurittutze) (guritxu). du ad. (TE). Engordar, cebar. Ferixara baiño lehen, piskat guritxu biharra dau abere horrek. / Ese ganado necesita ser cebado un poco antes de llevarlo a la feria. / Hegaztixak, haragittarako badittuzuz, guritzia bihar dabe, gurittutzia. / Si las aves son para carne, necesitan ser cebadas. / Gure etxian sobra diran jatekuekin, segurua da txarrixak guritzia. / Con las sobras de nuestra casa, es seguro el engorde de los cerdos.  Animalixekin erabiltzen da.

gurpitz (gurbitx, gurbitz). iz. (ETNO). Madroño. (Arbutus unedo).

gurrutxel iz. (JSM). Manta/tapete de sepultura. Ik. olata, asiento, manta, argizai.  Gaur egunian ez da erabiltzen; XVIII. gizaldiko berbia da. JSMek holaxen daka jasota: "tapete que servía para cubrir el lecho sepulcral en las parrokias"

gustagarri izond. (OEH). Sabroso,-a, agradable, que causa gusto. Lau arruara ezta eritxi lehendabiziko txerria, da bigarrena gutxi gehiago baiña bai gustagarria. (Zirik 60).

gustau gustatze [gustatu] . zaio ad. (TE). Gustar, agradar.   "Sentir complacencia en una cosa" (TE, 417). Atzo erromerixan ikusi neban neskatillia gustatzen jata. / Me gusta la joven que ayer vi en la romería. / Ez da gatxa esan dozun gaztia gustatzia. / No es difícil que guste la joven que dices. / Beste batzueri ez jakue gustatzen bigarren izen horrekin deitzerik. (Zirik 56).

gusto [gustu] (gustu). iz. (TE). Gusto, sentido del gusto. Mundurako gustua galdu eban. / Perdió el gusto para el siglo.

gutar izond. (TE). De los nuestros, paisano,-a, correligionario,-a, de la familia.   Gure famelixakoa, artekua, aldekua, alderdikua dana; gurekin bat datorrena, gure iritzixak dittuana. Ez ardurarik euki, gutarra da. / No os preocupéis; es de los nuestros.

guzti zenbtz. (TE). Todo, entero.   Orokorra da. Mundu guztia dago bildur baten, hirugarren gerria ezagutuko ete dogun. / Todo el mundo está en un temor: si habremos de conocer la tercera guerra. / Nik zuretako, daukaran guztia. / Yo para ti, todo lo que tengo. / Patxiku, ondo portau hakitt gero e. Neure diru guztiok heure alde jokatu jittuat eta. (Zirik 71). / Hórrek guztiok holan izan bihar zittuan. (Zirik 12). Ik. dana.  Artikulua hartzerakuan guztixa zabaldu dan arren, guztia izan da orain arte erabili izan dana, eta, gaur egun be gehixen erabiltzen dana.

guztira adlag. (TE). En total, en general. Guztira pelotari ona: ezker, eskuma, eskuz, paliakin eta zestuagaz.

guztiro adlag. (TE). Enteramente, completamente, totalmente. Guztiro jan dogu mahaira atara dozun dana. / Hemos comido enteramente todo lo que has sacado a la mesa. / Hoztu naiz guztiro harendako. / Desde que reñimos, me he enfriado completamente con aquél. / Konzejuko ein daben ezkero, txotxolotu ein da guztiro. / Desde que le hicieron concejal, se ha vuelto un pedante. / Guztiro alai arkittu zan. (Ibilt 484). Ik. guztiz.

guztiz adlag. (TE). Muy, del todo, enteramente, completamente. Ez dau guztiz ondo atara, baiña itxuria emon detsa. / No lo ha sacado del todo bien, pero ya le ha dado trazas a la cosa. / "... ... euskaldunen artian guztiz maitatua" Ik. guztiro, dana, erabat.

guztizko izlag. (TE). Total, absoluto,-a, sobresaliente, excelente, relevante. Guztizko ederra, guztizko ikusgarria. / Hermosa del todo, del todo admirable.  Bakarrik, edo beste adjektibo, adberbixo edo izen baten onduan be erabili leike, graduatzaille moduan; gitxi erabiltzen da.

guzur [gezur] (gizur). iz. (TE). Mentira, embuste, falsedad, trola, bola, invento. Guzurrak badau indarra mundu honetan! / ¡La mentira ya tiene fuerza en este mundo! / Milla gizur begitxantze zorigaiztoko hau... / Este maldito imaginar mil mentiras... / Heure gizur hori dala-ta lotsari ederra eruan juat. (Zirik 28).

guzurrezko [gezurrezko] (gizurrezko). izlag. (TE). Falso,-a, ficticio,-a, fingido,-a. Jaungoiko guzurrezkuak zittuen benetakuan ordez. / Tenían dioses falsos en lugar del verdadero. / Haren ipoin guztiak guzurrezkuak zirala agertu zan . / Resultó que eran falsas todas sus referencias. / Gizurrezko izen hori. (Zirik 56). / Guzurrezko promesen behian. (Ibilt 486). Ik. asmautako. Anton. benetako.

guzurtau guzurtatze [gezurtatu] . du ad. (TE). Desmentir, refutar, demostrar que es mentira. Denboriak guzurtau dittu haren esan guztiak. / El tiempo ha desmentido todas sus aseveraciones. / Hainbeste jende aurrian guzurtatzia, ez zenduan ondo eiñ, nahiz errezoia euki. / Aunque tuvieras razón, no hiciste bien en desmentirle en presencia de tanta gente.

guzurtegi [gezurtegi] (guzurtei). iz. (TE). Mentidero, tertulia. Trinketeko Kafia, ez zan guzurtei txikiña. / El Café del Trinquete, no era el menor de los mentideros. Ik. jardun-leku.  TE-n sasoian hau berbiau sinonimua baiño gehixago erabiltzen ei zan; gaur egunian, ez bata eta ez bestia ez dira egunerokuak.

guzurtero, -a (gizurtero,-a). izond. (NA). Mentiroso,-a. Guzurtero demasa da Aitor hori! Ik. anpor, guzurti, guzurti anpolari, anpor, anporlari.

guzurti [gezurti] (gizurti). izond. (TE). Mentiroso,-a, embustero,-a, trolero,-a.   Guzurrak esateko joeria daukana. Antxiñako Baratzan, subia lehenengo guzurtixa. / En el Edén, la serpiente la primera mentirosa. / Guzurti, lapurti, txatxarti, uzkarti... / Azpijaneko guzurti agertu ahal izatia. (Ibilt 487). Ik. anpor, anporlari, anpor.