Logo Eibarko Udala

E LETRA

eskritura iz. (TE). Escritura.   "Se dice de los documentos de propiedad y contractuales" (TE, 347). Baserrixan jabetasuneko eskrituria eruatera juan da Bergarara. / Ha ido a Bergara a llevar la escritura de propiedad del caserío.
eskriturak. iz. (TE). Las sagradas escrituras. Eskriturak, Testamentu Zaharra eta Barrixa, San Jeronimok, Damaso Aitta Santuan agindua betetzen, zuzendu zittuan arabera. / Las Escrituras, el Viejo Testamento y el Nuevo, según la versión que hizo San Jerónimo, por orden del Papa Dámaso.
esku iz. (TE). Mano. Gizonan eskua buruan neurri eta aukerara einda dago, haren asmuak obratzeko. / La mano del hombre está hecha a la medida y según la mente para obrar sus ideas. / Milla bizi izan balittuz be, pozik jarriko zittuan Jaunan eskuetan kulpagarri agertzera ezkero. (Ibilt 480s)
esku hutsian. [esku hutsean] . adlag. (TE). Con las manos vacías, sin nada.   Esku hutsik, ezer barik. / "A manos vacías" (TE, 349). Esku hutsian ezingo gara agertu haregana, besuetakua dogun aldetik. / No podremos presentarnos donde él con las manos vacías, siendo nuestro apadrinado.
esku oneko. izlag. (TE). Hábil, diestro,-a, de buena mano. Ez dot ikusi beste bat, haren moduko esku onekua gaixua zaintzeko. / No he visto otro de tan buena mano como aquél para cuidar enfermos.
esku-mazo. iz. (ETNO). Maceta de madera.   Formoia joteko erabiltzen dan egurrezko maillu txikixa. Esku-mazua erabiltzen dok, ba, eztanbedarra joteko porejenplo.
eskua emon. [eskua eman] .
1. [eskua eman] . dio ad. (TE). Dar mano a alguien, apoyar, ayudar.   "Aumentar atribuciones" (TE, 348). Ikaslari, eskua emon zetsan uezaba baiño gehixago izan zeiñ. / Aprendiz, le dio mano para que viniera a ser más que el maestro.
2. [eskua eman] . dio ad. (TE). Dar/estrechar la mano, saludar. Ameriketan alkar ikusi genduanian, eskua emon netsan gauza asko ahazturik. / Cuando nos vimos en América, le di la mano, olvidando muchas cosas.
1. du ad. (TE). Tomar autoridad, asumir responsabilidad.   "Tomar iniciativa, autoridad y responsabilidades" (TE, 348). Semiak eskua hartua dau, ez deiñ etxia oso hondatu. / El hijo ha tomado la autoridad, para que no se hunda del todo la casa.
2. du ad. (EEE). Apoderarse, apropiarse.   "Zentzu peioratiboa ere badu, hartutako erantzukizun hori beste norbaiti kentzetik datorkiolako" (EEE, 32). / "Tomar la mano en sentido de usurpar atribuciones" (TE, 348). Eskua hartu detsa eta oin bera da uezaba.
eskua jaso. esap. (TE). Levantar la mano, amenazar.   Amenazu modura. Bere gurasuari eskua jasotako seme gaiztua da hori. / Ese es un mal hijo que levantó la mano a su padre. Ik. ikubilla jaso.
eskuan. adlag. (OEH). En mi (tu, su, etc) mano. Eskuan eukita etzenduan nahi, lehenago izan alkate. (In Zirik 100).
eskutik. adlag. (OEH). Por obra de, de mano de, por medio de, de la mano. Erruki gabe hillgo ebala bere eskutik. (Ibilt 485).
eskuz. adlag. (TE). A mano. Eskuz jokatzen dira partiduak Eibarko pelotalekuan. / En el frontón de Eibar los partidos son a mano.
eskuz egiña. (eskuz egindako).
1. (eskuz egindako). izond. (TE). Hecho a mano. Eskuz egindako belarrittako paria erregalatu zestan amak. Ik. eskuzko.  Eskuz egindakoa gehixago erabiltzen da eskuz egiña baiño.
2. (eskuz egindako). iz. (TE). Manuscrito. Hango liburuteixan eskuz eiñak baziran, oin dala sei edo zortzi gizaldi eindakuak. / En aquella biblioteca había manuscritos de hace seis u ocho siglos.  Hau esanguriau "por antonomasia" ei dauka (TE, 350). / Eskuz egindako gehixago erabiltzen da.
1. esku-zepillo
1. iz. (ETNO). Cepillo de mano.   Zerran ebagittako ohola mehetu eta lixotzeko erraminttia. Arotzen berbia da.
2. esku-zepillo
2. iz. (ETNO). Cepillo de mano.   Molduria etaratzekua. Arotzen berbia da. Ekarrirak molduria etaratzeko esku-zepillua, ate-marko honi molduria etara bihar jetsat eta.
eskuabil izond. (TE). Hábil, diestro, de buena mano. Esku-abilla hiru edo lau ofiziotan. / Habilidoso en tres o cuatro oficios. Ik. eskoladun.
eskuaide (eskuaire). iz. (ETNO). Buril manual, de empuje a pulso.   Metalian, eskuaidian, trazu garbixak eta bizar bakuak egitteko erabiltzen dan gubilla, bultza egitteko kirten biribilla dabena. Grabauko berbia da. Eskuaideko lana ez dok izaten erreza. Ik. atzamardun, ebateko gubil, gubil, aireko.
eskuarrain iz. (TE). Dolor reumático de la muñeca, calambre de la mano.   "Dolor reumático de la muñeca" (TE, 348). Zegozer lotu biharra daukat eskuturrian, eskuarraiña darabitt eta.
eskuarte iz. (TE). Medios materiales, recursos, capital.   "Se dice de las disponibilidades para lo cotidiano" (TE, 348). Ez dabe eskuarte haundirik bihar, zintzuak diralako ezkonbarri bixak. / No necesitan gran disponibilidad, porque son ahorrativos los dos recién casados.
eskuarteko iz. (TE). Capital circulante.   "Capital de movimiento" (TE, 348). Traturako, ostiango gauzen gaiñetik, eskuartekua bihar izaten da. Ik. eskuarterako.
eskuarterako iz. (TE). Dinero suelto, dinero líquido, dinero efectivo. Jaixa danetik, eskuarterakua emon biharko destazu. / Siendo día de fiesta, me tendrás que dar para el bolsillo. Ik. eskuarteko.
eskubide iz. (TE). Derecho. Gizonak, gizona danetik, eskubidiak dittu, iñok eta iñoiz ukatu ezindakuak Jaungoikuan legia hausi gabe. / El hombre, por ser hombre, tiene derechos que nunca y nadie le puede negar sin quebrantar la ley de Dios. Anton. obligaziño.
eskubidia emon. dio ad. (TE). Dar facultad, dar poder.   "Dar facultades, poder en procuración" (TE, 348). Eskubidia emon zetsan bere ondasunak saldu eta diru bihurtzeko. / Le dio poderes para vender y realizar en dinero sus bienes.
eskubihar iz. (ETNO). Mano de obra. Arotzerixan eskubiharra dok karuena.
eskugarbi izond. (TE). Honrado,-a, honesto,-a. Zerbitzaille esku-garbixa bialdu destazuna. / Honrado servidor el que me has mandado.
eskukada (eskukara, eskutakada, eskutakara). zenbtz. (TE). Puñado, manojo. Egurra, burdikadia; garixa, eskukadia; harrikadia bekokixan; erderakadia harek, eta zuk euskerakadia.
eskuleku iz. (TE). Asa, asidero, puño, mango, empuñadura. Makilla-burua okertutzia gura eban, eskulekua eitteko. / Quería retorcer el cabo del palo, para adecuarlo a la mano.
eskuma [eskuin] . iz. (TE). Mano derecha, derecha. Etxe hartako eskumia zan andria. / La mano derecha de aquella casa era la mujer.
eskumarako izlag. (TE). Derechista, de derechas. Han aintzailliak eskumarakuak beti. / Siempre allí las autoridades fueron derechistas.
eskumati izond. (TE). Diestro,-a. Eskumatixa gauza batzuetarako, ezkertixa beste batzuetarako. / Diestro para unas cosas, zurdo para otras.
eskumiñak [eskumuin] . iz. (TE). Saludos, recuerdos.   "Apretones de manos" (TE, 349). Eskumiñak lagun guztieri! / ¡Saludos a todos los amigos! / Eskumiñak etxekueri! Ik. gorantziak.  "Hace el mismo oficio de gorantziak, que decimos comúnmente en Eibar" (TE, 349); "eskumiñak" ostera, "es menos usado en Eibar" (TE, 409).
eskunarru [eskularru] . iz. (ETNO). Guante de forjador,-a.   Taillarretako berbia da.  Pluralian erabiltzen da: eskunarruak.
eskupaño (eskupañu). iz. (TE). Toalla. Egunian-egunian ipintzen dot eskupañu garbixa arpegixa garbitzeko lekuan. / Todos los días pongo toalla limpia en el lavabo.
eskupeko iz. (TE). Propina, gratificación, soborno.   "Dádiva de dudosa moralidad" (TE, 349). Eskupeko ona eskintzen badetsazu, dana errez juango da. / Si le ofreces una buena gratificación, todo irá fácilmente.
eskutrapu iz. (NA). Trapo/paño de cocina.
eskutur [eskumutur] . iz. (TE). Muñeca. Oiñ erozeiñek daroia eskuturrian erlojua. / Hoy día cualquiera lleva reloj en la muñeca. / Heldu zetsan eskuturretik sorgiñari. (Ibilt 468). / Sastakai zorrotza sartu zetsan lepotik eskuturra aurkitu arte. (Ibilt 490).
eskuturra atara. [eskuturra atera] (eskuturra etara). du ad. (TE). Dislocar la muñeca. Jolasetan ebillela lagunegaz, eskuturra atara eban eta Mosolosiak konpondu zetsan. / Jugando con los amigos se dislocó la muñeca y la Mosolosa se la compuso.
eskuturra hausi. [eskuturra hautsi] . du ad. (TE). Romper/quebrar la muñeca. Arnobatekuagana eruan bihar izan dabe, eskuturra hausitta, zuen auzokua. / A tu vecino le han tenido que llevar a Arnobatekua, con la muñeca quebrada.
eskuturreko iz. (TE). Pulsera. Urrezko eskuturrekua opa izan zetsan maittiari bere egunian. / Una pulsera de oro le regaló a su amada el día de su santo.