Logo Eibarko Udala

B LETRA

basati izond. (JSM). Salvaje, silvestre.
basatza iz. (TE). Barrizal, lodazal. Basatzia eta lokatzia dira lur edo buztiñakinguak; kakatzia, usteltzerako gauzenkingua. / Zer zan ha?!, ibili be egiñ ezindako basatzia euan.... Ik. basa, kakatza, lokatza.  Basarri inguruan eta Agiñan, kalian baiño gehixago erabiltzen dan berbia. Kalian lokatza sarrixago entzutzen da.
baserri iz. (TE). Aldea de montaña.   "Población montícola" (TE, 224). Halan, batzuk basokuak eta beste batzuk iberrikuak. / Así, unos del monte y otros de la ribera. Ik. ibai-herri, basarri.  Baserri (bas-herri) eta ibai-herri ez dira erabiltzen; etimologiak dira.
basetxe iz. (TE). Caserío, vivienda rural. Basetxia, "basoko bizitza" esatia beste. Ik. basarri.  Basarri gehixago erabiltzen da.
baskula iz. (ETNO). Báscula.   Eskopetian atala, txispian mekanismua daukana eta kartutxuak kamaran sartu ahal izateko kañoiakin baskulatzen dana. Baskulia pieza inportantia eskopetan. Ik. baskulagin.
baskula-buztan. iz. (ETNO). Rabera, apéndice de báscula.   Zenbait eskopetak daroiena, baskulia kaxiari lotzeko.
baskulagin iz. (TE). Basculero.   Armagintzako lanbidietako bat. Baskulak egitten dittuana, txispian mekanismua kañoiari lotu eta ajustatzen dabena (ETNO). / "Uno de principales oficios de la manufactura de escopetas" (TE, 225). Aranbeltz anaiak, baskulagiñ onenetarikuak. / Los hermanos Aranbeltz eran de los mejores basculeros. / Ni baskulagiñan gazte-gaztetatik. Anaiak ziran akabatzailliak eta gu limarixak. Hamalau urtekin hasi eta 65 urtekin urten. Lehelengo, holako burdiña zati bat tornuan lotu, eta limiakin jaten. Hantxe limia ikasten, egun guztia hantxe: eguna fan, ta eguna fan, ta eguna fan... Hille bixan hantxe ibili, eta gero emoten etsuen baskula zahar bat ajustatzeko, ta haxe ajustatzen ipini beste denporaldi bat. Semiari limia erakutsi ein bihar jako, e? Han hille bi buruari burdiñia jan ta jan! Joe!. Ik. kañoigin, kaxagin, baskula, limari.
1. baso
1. iz. (TE). Vaso. Tabernan, basua jaurti zetsan arpegira. / En la taberna, le tiró un vaso a la cara. / Behin tabernan lagunegaz berbetan ziharduala eskutik basua jausi ei jakon. (Zirik 111). / Hik zer eingo heuke baso ardaua bost durora jasoko balebe? (Zirik 74).  "Con acento prosódico en la primera a [básua]" (TE, 226).
2. baso
2. iz. (TE). Bosque, monte. Harek baserrixak basua badau, egurra, nahiz iria, nahiz larrak balixatzeko. / Aquel caserío tiene montes, ya para leña, ya para helecho o para aprovechar pastos.  Artikulua hartzerakuan azentua holan esaten da normalian: [basúa].
baso soil. iz. (ETNO). Bosque de pocos árboles, bosque poco poblado.   Arbola gitxiko basua.
baso-abere. [basabere] . iz. (TE). Animal salvaje. Baso-abere bezelatxe bizi zan txabola baten. / Vivía como un animal salvaje en una cabaña.  Gaur egunian apenas erabiltzen dan hau berbiau, batek daki iñoiz erabili izan dan.
baso-bedar. [baso-belar] . iz. (TE). Herbazal, vegetación silvestre.   "Herbazal de los terrenos no cultivados" (TE, 225). Orduan, baso-bedarrak beteko dittu gaurko uri haundixetako kaliak. / Entonces, la vegetación silvestre llenará las calles de las grandes ciudades de hoy.
baso-krabelin. (basa-krabelin). iz. (ETNO). Clavelina. (Dianthus monspessulanus).  Toponimixako Krabeliñ izena hortik ete dator?
baso-lora. [basalore] . iz. (TE). Flor silvestre. Baso-lora asko dira baratzakuak baiño ederraguak. / Hay muchas flores silvestres más bellas que las del jardín.
baso-sail. iz. (TE). Terreno de monte. Munikolako baserrixak, baso-saill haundixak zittuan. / Al caserío de Munikola le correspondían grandes porciones de monte.
basoko behi. iz. (NA). Ganado de monte: pirenaicas, suizas, asturianas.   Tartian behi, isko eta txahal izan arren, behixak esaten da. Basoko behixak daukouz handiko zelaixan. Ik. mendiko behi, larra-behi, ganau gorri, behi gorri.
Baso Jaun [basajaun] . iz. ber. (TE). Basajaun.   "Personaje fabuloso del que apenas se oye en Eibar" (TE, 225). Baso-Jauna, Goierri aldietan izan bihar eban, entzutze laburra dau ba Eibarren. Ik. sorgin, Anbotoko Señora, jentil, lamiña.  Euskerako izen ezagunena Basajaun da baiña TEk Eibarko erara darabill, zihero lexikalizau barik itxuria.
baso-maillubi iz. (AN). Fresas silvestres. Eta maubixak bezela, baso-maillubixak loran. (Ibilt 318).
basobide [basabide] . iz. (TE). Camino de monte, sendero de monte. Baso-bidiak, gehixenak ganauak eregittakuak. / Los más de los senderos del monte han sido abiertos por el ganado.
basoillar iz. (ETNO). Urogallo. (Tetrao urogallos).
basokaran iz. (ETNO). Endrino.
basoko izlag. (TE). Silvestre. Maillabixak, basokuak hobiak ortukuak baiño. / Las fresas silvestres son mejores que las cultivadas.
basolizar iz. (ETNO). Serbal de cazadores. (Sorbus arcuparia).
basontz iz. (ETNO). Cárabo. (Strix aluco). Ik. gaberdiko mozolo.  UZ: urubi.
basta iz. (ETNO). Manta, almohadilla.   Asto eta bihorreri, astotzarak edo beste edozer ipini aurretik ipintzen jakuen manta modokua.
Basterrika abiz. (TE). Apellido de eibar. Basterrika asko ziran Eibarren eta izango dira ondiok.
bastiki izond. (TE). Malhablado,-a.   Berbetan finttasunik bakua. Dotoria baiña bastiki haundi bat berbetan. / Elegante pero grosero en el hablar. Ik. bastoko.  Gitxi erbiltzen da.
basto
1. izond. (TE). Bruto,-a, burro,-a, grosero,-a, ordinario,-a, soez.   Fiña ez dana, arrunta, latza. Bastokerixak esaten dittuana, gizon bastua. / Grosero el que dice groserías. Ik. bastoko.
2. iz. (TE). Basto en la baraja española, en naipes. Bastuak urten dau. / Han salido bastos.
bastokerixa [bastokeria] . iz. (TE). Salvajismo, bestialidad, ordinariez. Iri-probian aldian bastokerixa haundixagua da "korridia" esaten jakon jolasa. / Salvajismo mayor que las pruebas de bueyes son las corridas de toros.
bastoki adlag. (TE). Groseramente, de manera ordinaria, toscamente. Bastoki einda dago horma hori. / Esa pared está fabricada groseramente.  Gitxi erabiltzen da.
bastoko izond. (TE). Grosero,-a, ordinario,-a, soez.   Berbetan finttasunbakua. / "Aumentativo de bastiki" (TE, 225). Ixildu zaittez, bastoko, holako gauzarik esan barik! / ¡Cállate, grosero, sin decir tales cosas! Ik. bastiki, basto.
bastotu bastotze ( bastotutze) . da ad. (TE). Volverse grosero, ordinario, vulgar, embrutecerse.   Basto bihurtu. Txartu. Lehen zan garbixakin, bastotu ein jaku txakurra. / Con lo limpio que antes era el perro, se nos ha vuelto ordinario. / Bastotutzia nahikua ez dala, gaiztotu ein da gizon ha. / No bastante con haberse hecho un ordinario, se ha vuelto malo aquel hombre. / Tabernatik dator gizona bastotzia. / De la taberna viene el embrutecimiento del hombre. / Arduari ura gehitzia da bastotutzia. / Añadir agua al vino es echarlo a perder.
bastotze iz. (TE). Embrutecimiento. Tabernatik dator gizona bastotzia. / De la taberna viene el embrutecimiento del hombre.