B Letra

berbakizun iz. (TE). Motivo de comentario, motivo de habladurías. Ondo edo txarto, berbakizuna ipiñi dau behintzat. / Bien o mal, ya ha dado a lo menos materia de murmuración. / Berbakizuna emon dau behintzat herri guztian. / Berbakizun haundixak emon zittuan trabes harek ta baztarra guztietan izan ei ziran iñolazko trabesak. (Zirik 71) / Eibarren bazan erregaldaria lakotxe burua eukan bat Herrixan nahikua berbakizun ipintzen ebana, Joxio buru haundixa. (Zirik 116). / Berbakizun gaiztua. (Ibilt 229). Ik. zeresan.

berbako izlag. (TE). De palabra, que cumple lo prometido, que mantiene la palabra. Berbako gizona izan zan beti gure artian. / Siempre fue hombre de palabra entre nosotros. / Ezaguten ebanetik Nausixa gizon berbakua zala. (Ibilt 483). Ik. berbadun.

berbaldun izond. (NA). Charlatán,-ana, parlanchín,-ina. Berbaldun ugarixa da ha. Ik. berbatsu.

berbaro iz. (TE). Rumor [de palabras, voces]. Auzoko etxian berbarua entzutzen zan. / En la casa vecina se oía rumor de palabras. Ik. berbatza.

berbatsu izond. (TE). Charlatán,-ana, hablador,-a, parlanchín,-ina. Berbatsua danak, gauza askotan huts ein bihar. / El que es hablador, en muchas cosas ha de equivocarse. Ik. jarduntsu, barriketosa, barritsu, barriketatsu, barriketalari.

berbatu

1. berbatze ( berbatutze) . du ad. (TE). Apalabrar, convenir, comprometer(se) de palabra. Berbia emon, berbaz tratua egin. Katalin Bizkaiñekuak berbatu dabe txarrixa Aretan. / Los de Katalin Bizkaiñeko han comprometido el cochino en Areta. / Ez dozu ondo ein berbatutzia, ez kunplitzekotan. / No has hecho bien apalabrándote si no lo has de cumplir. / Berbatu da plaentxiatar batekin da ein dabe posturia norek murgil luziagua ein. (Zirik 38). / Berbatutako ezteguak. (Ibilt 212). Ik. berbia emon.

2. berbatze . du ad. (TE). Tener unas palabras, llegar a las palabras, discutir, gritarse. Hasarratu. Berbatu zan nausixagaz, eta berbetatik jo eben orruetara, eta orruetatik ikubilletara, eta hor dozu oin kerizpian. / Se fue a palabras con el patrono, de las palabras fueron a los gritos, de los gritos a los puños, y ahí le tienes ahora en la cárcel. / Eztakitt zer zala-ta, plaentxiar bat tiki-miki batetik hasi ta berbatu ei zan eibartar batekin. (Ezten). / Ez dakigu zer dala-ta, berbatu ziran lagun bi. (Zirik 67s).

berbaz adlag. (OEH). De palabra, verbalmente. Lagun bat bialdu eban Dukiagana erregutu zeixon, berbaz eta karta baten bittartez. (Ibilt 479).

berbena iz. (ETNO). Verbena. (Berbena officinalis). Bedar izena da. Ik. enplasto-bedar.

berbena-bedar. iz. (ETNO). Verbena. (Berbena officinalis). Ik. enplasto-bedar, berbena.

berbeta

1. iz. (TE). Habla, conversación, charla. Jarraittu deixogun atzoko berbetiari. / Sigamos nuestra conversación de ayer.

2. iz. (TE). Habla, lengua, modo de expresión. Eibarko berbetia eta zuen hizketia, senide hurrak. / El habla de Eibar y vuestro habla, próximos parientes. Ik. hizkuntza.

berbeta lau. iz. (TE). Prosa. Bai berbeta lauan eta bai hitz neurtuan, bardiñ ederra antxiñako haura. / Tanto en prosa como en verso, era igualmente bello aquel antiguo. Ik. bersogintza. Anton. hitz neurtu. Gaur egunian behintzat ez da eibartar petuen berbia. TEk be seguramente liburuetatik ikasiko eban.

berbetan. adlag. (OEH). Hablando, conversando. Matxin eta Txomin astronomiaz berbetan ziharduelako ez harritu irakorle. (Zirik 108). / Berbetan zelebria, beti barria darixola. (Zirik 103).

berbikin (birbikin, birbiki). iz. (TE). Berbiquí. Zuluak egitteko erreminttia, "U" formako helduleku batez eskuz jira eragitten dan ginbelet bat dabena. / Egurrari zulo biribilak egitteko erreminttia, kerten biribilla daukana (ETNO). Berbikiñagaz atakadore zulua eittia pitxoikuetan, zeregin kakatsua. / En las escopetas de pistón, el abrir con el berbiquí el alojamiento para el atacador, es una labor fastidiosa. / Ekarrirak birbikiña eskubara-buruari zuluak egitteko okotzan kontrara hartuta. Ik. latro, taratulu, laztabin, ginbelet, biolin.

berbo iz. (TE). Palabra, verbo. Zeiñ ez dakixana, sasoian, maittien berbua? / ¿Quién es el que no sabe, de joven, el verbo de los que se quieren? Ik. berba, hitz.

Berdabio gatxiz. (TE). Berdabio (apodo). Berdabionekuak, Errebalian bizi ziran.

berde

1. izond. (TE). Verde. Koloria. Udabarriko ostruen berde barrixa, neguko tristurak urrintzeko onena. / El verde nuevo del ramaje en la primavera, lo mejor para alejar las tristezas del invierno. Ik. orlegi.

2. izond. (ETNO). Tiempo crudo, desapacible. Egualdi gogorra, oso txarra, hotz eta euritsua.

3. iz. (ETNO). Fronda, follaje. Tomate, patata, pipar, eta antzeko landaren ostrotzia, orri pillo berdia. Ik. ostrotza, ostro, orritza, mastratza, mastra, berdetza.

berdetza. iz. (ETNO). Fronda, follaje. Tomate, patata, pipar, eta antzeko landaren ostrotzia, orri pillo berdia. Ik. ostrotza, ostro, orritza, mastratza, mastra, berde.

berdekin iz. (NA). Musgo de agua, capa verde en el agua.

berdel iz. (TE). Verdel, caballa. (Scomber scombrus). Joxe Migelen batela, txitxarrua eta berdela...

berdeloi iz. (ETNO). Verderón. (Carduelis chloris).

Berdengillo b. iz. (TE). Berdengillo (caserío). "Caserío en inmediaciones de Eibar" (TE, 244). Berdengilloko baserrixa, Zaldibarko mugen barruan zan.

berderako izlag. (TE). Verdoso,-a, verdusco,-a. Berderutz egitten dabena. Erosi daben soiñekua, illun berderakua. / El vestido que se ha comprado, oscuro tirando a verde. Ik. berdeska.

berdeska [berdaxka] (berdizka, berdexka). izond. (TE). Verdoso,-a, verdusco,-a. Berderutz joten dabena. Bedar artian sortutakua zalako, subia zan berdizkia, eta konturatu barik zapaldu neban. / Porque había nacido entre hierba, la culebra era verdosa y la pisé sin darme cuenta. Ik. berderako. Berdeska / berdexka erabiltzen da.

berdura

1. iz. (TE). Hortaliza, verdura. Eskerrak lur apur bat daukanari, berduriakin bakarrik biziko litzateke ba. / Gracias a que tiene un poco de tierra, pues con sólo hortalizas viviría.

2. iz. (NA). Hierba. Astuak dana jan dabe berduria. / Idixak oin dauaz baba pixkat, lasto pixkat, berdura pixkat-pixkat, ura bez nahikua, eta hantxe! karrerarako preparauta!.

berdura-plaza. iz. (NA). Plaza del mercado, mercado, plaza, mercado de abastos, plaza de abastos. Berdura-plazan, hantxe eoten gara gu egunero-egunero! / Ba... ez,... han berdura-plazan saltzen jittuek. (Zirik 33).

bere izord. (TE). Suyo,-a, su de él/ella. Beria beretzako; bestiena erdibana. / Lo suyo para sí; lo de los demás a medias. Ik. bera.

beria-eitteko. izlag. (TE). Insistente, de salir(se) con la suya. Zuen auzokua, leguna baiña beria-eittekua. / Vuestro vecino, suave, pero de salirse con la suya. Ik. temoso, burugogor, treku.

bere [ere] . lok. (TE). También. Zuen aitta bere, autuan zan, beste askogaz. / También vuestro padre era parte en el asunto con otros muchos. Ik. ere, be. Ez da erabiltzen. "Gaur egun ez da bere aldaeraren aztarrenik geratzen, ez ahoz, ez idatziz. Erabat arrotza egiten zaio eibartar orori" (EE, 360). "Lo común en Eibar es be" (TE, 245).

bere baten esap. (TE). Conforme, tranquilamente, tranquilo,-a. Moduzko esanguria dauka. Bere baten zan, zeuk aztorau zenduan arte. / Estaba en conformidad, hasta que tú le excitaste.

bere burua bota esap. (TE). Suicidarse. Norbere buruaz beste egin. Bere burua bota dau zubittik behera. / Se ha suicidado arrojándose por el puente. / Zer gura dozu?, burua bota deiran? / ¿Qué quieres?, ¿que me suicide? Reflexibua da eta normalian izenordaiña hartzen dau aurretik: bere burua bota, no(r)beran burua bota. Persona izenordaiñak be izan leikez, ze kontestutan erabiltzen dan.

bere burua jaso esap. (TE). Alabarse, elogiarse, enaltecerse. Norberan burua bestien gaiñetik ikusi. Bere burua jasotzen erremia, nahiz da ezer izan ez. / Pronto a alabarse, aunque no sea nada.

Eibarko euskara hiztegia